Panie Burmistrzu wynik raportu Polskiego Alarmu Smogowego o jakości powietrza w Polsce za rok 2022 w którym Nowa Ruda zajęła niechlubne pierwsze miejsce w trzech kategoriach nie jest chyba dla Pana zaskoczeniem?

Rzeczywiście, za bardzo mnie to nie zaskoczyło, bo co rok jesteśmy w czołówce raportów PAS. Powiem z przekorą i nie twierdzę, że nie mamy bardzo złej jakości powietrze, bo je mamy, wiemy o tym, bo je mierzymy. Czy jest najgorsze w Polsce tego nie wiemy z bardzo prostej przyczyny – tylko w niektórych miejscach w Polsce ustawione są stacje pomiarowe.

Powiem to po raz kolejny, cieszę się, że tą stację pomiarową mamy, ponieważ możemy na bieżąco monitorować stan powietrza w Nowej Rudzie mierzony w najgorszym punkcie w mieście. Mało tego, sami stworzyliśmy sieć monitorującą jakość powietrza w różnych częściach miasta i zaczynając od Nowej Rudy, ta jakość powietrza w różnych częściach miasta jest różna. Gdybyśmy przestawili stację pomiarową np. do Słupca, to pewnie w tym rankingu w ogóle by nas nie było. Mamy czujniki w Słupcu i wiemy, że tam jakość powietrza jest lepsza.

Ale to nie o to chodzi, dla mnie w tym rankingi, czy w tych statystykach za miniony rok najważniejsze jest to, że to co od wielu lat czynimy wspólnie z mieszkańcami przynosi wymierne efekty.

To prawda. Pocieszające jest to na co wskazał w raporcie PAS, że od 2015 r. do 2022 r. w powietrzu o 47% spadło stężenie rakotwórczego benzo[a]pirenu, liczba dni smogowych w mieście o 26%, a stężenie pyłów PM10 o 20%. Przypomnijmy, że w pierwszym raporcie PAS za 2014 r. stężenie benzo[a]pirenu wynosiło 17 ng/m3, gdy norma wynosi 1 ng/m3.

Dokładnie, te 17 ng/m3, to dzisiaj jest 9 ng/m3, a więc zmalało o blisko połowę i to jest pocieszające. To efekt tego co wspólnie z mieszkańcami w mieście czynimy i bardzo mnie cieszy coraz większa świadomość wszystkich mieszkańców, może właśnie dzięki takim rankingom, tym pomiarom ta świadomość jest coraz większa i coraz więcej osób włącza się w wymianę tzw. kopciuchów, które właściwie są główną przyczyną tak złego stanu powietrza.

Oczywiście trzeba wziąć pod uwagę ukształtowanie Nowej Rudy, bo ta kotlina, w której miasto jest położone powoduje brak przewietrzenia. Powoduje też napływ powietrza z otoczenia o czym musimy pamiętać, bo pomiary powietrza choćby we Włodowicach są też równie niepokojące, ale tam GIOŚ nie prowadzi pomiarów. Stężenie średnioroczne pyłów PM10 - 38 µg/mm, co przy średniej krajowej 40 µg/m jest już w normie.

O czym to świadczy?

To pokazuje, że to co się dzieje w Nowej Rudzie, że w ciągu 5 – lat wymieniliśmy jako miasto w naszych komunalnych lokalach, ale przede wszystkim sami mieszkańcy wymienili swoje źródła ciepła i zredukowaliśmy je o 1/5. Dziś do wymiany mamy jeszcze ponad 4 000 kopciuchów z czego ponad 1 000 w lokalach komunalnych.

Nie oszukujmy się w walce i poprawę jakości powietrza najważniejsze są pieniądze.

Generalnie jako miasto bierzemy udział, bądź korzystamy z wszelkich możliwych środków dostępnych na realizację tego procesu. Od początku, czyli od 2018 r. od kiedy pan premier Morawiecki ogłosił słynne 103 mld zł na walkę z niską emisją i uruchomiono program Czyste powietrze jako samorządowcy zgłaszaliśmy do tego programu wnioski o pewne zmiany.

Przede wszystkim do dzisiaj żadne programy krajowe ani Czyste powietrze ani Ciepłe mieszkanie nie wspierają gmin – samorządów w wymianie kopciuchów w mieszkaniach komunalnych. I o to postulujemy od kilku lat i to się niestety nie zmieniło. Dopiero po 4 – latach uruchomiono program "Ciepłe mieszkanie". Po 4 – latach programu, który jest zaplanowany na 10 lat uruchomiono program " Ciepłe mieszkanie" dla budynków wielorodzinnych.

To pokazuje, że te programy są skonstruowane chyba tak, żeby tych 103 mld zł nie wydać, bo do dzisiaj z tej ogromnej kwoty wydano zaledwie chyba 7 czy 8 mld zł. Minęła połowa zaplanowanego okresu, więc to moim zdaniem powinno być wykonanie na poziomie blisko 50 mld zł. To pokazuje jak zapisy i konstrukcja ramy tego programu nie pozwalają na efektywne, dynamiczne działanie w zakresie poprawy jakości powietrza w Polsce.

Podczas niedawnej rozmowy mówił Pan, że zwrócił się Pan do naszych parlamentarzystów m.in. ministra Dworczyka, wiceministra środowiska Zyski i prezesa NFOŚ o specjalny program dla najbardziej zanieczyszczonego miasta.

Co do programu Czyste powietrze czy Ciepłe mieszkanie proponowaliśmy również nawet wspólnie z gminą Nowa Ruda, żebyśmy uruchomili jakiś program specjalny. Rozmawialiśmy z prezesem NFOŚ z wiceministrem Klimatu i Środowiska Zyską i do niczego nie doszło.

Mało tego tak w nawiązaniu do krajowych programów, przypomnę, że złożyliśmy wniosek do programu Polski Ład na 2 mln zł na wymianę źródeł ciepła w mieście zajmującym pierwsze miejsce w rankingu miast z najgorszą jakością powietrza i ten wniosek nie dostał dofinansowania. To pokazuje obecnego jeszcze rządu do problemu.

Panie Burmistrzu, a co ze środkami unijnymi, które można było wykorzystać na poprawę jakości powietrza?

My jako miasto szliśmy oczywiście drugą ścieżką korzystając ze środków Unii Europejskiej i w tym przypadku zrealizowaliśmy kilka dużych projektów, które w przeciwieństwie do programów krajowych cieszyły się dużym zainteresowaniem mieszkańców, bo poziom dofinansowania wynosił ok. 70%.

Z tych środków wymienialiśmy również źródła ciepła w mieszkaniach komunalnych, bo takie możliwości dawały nam środki unijne, ale też wspieraliśmy, czy to projektem grantowym czy to projektami termomodernizacyjnymi – wymiany źródeł ciepła prywatnych właścicieli lokali mieszkalnych.

Jako samorządowcy liczymy na to, że w najbliższym czasie nowy rząd, który obejmie władzę w Polsce uruchomi program Krajowy Plan Odbudowy, który mam nadzieję w jakiejś części będzie dedykowany i poświęcony poprawie jakości powietrza i dzięki temu będziemy to jeszcze bardziej intensywnie nasze działania realizować.

Nowa perspektywa finansowa unii daje nowe możliwości?

Mamy już przygotowane bądź przygotowujemy wiele projektów na fundusze europejskie, które w tym i przyszłym roku będą uruchamiane także na realizację zadań związanych z poprawą efektywności energetycznej budynków jak i wymianą nie ekologicznych źródeł ciepła.

Wielką bolączką Nowej Rudy jest problem wymiany źródeł ciepła w mieszkaniach komunalnych co w zdecydowanej większości wiąże się z wymianą starych zniszczonych okien itd.

W ostatnich latach mieliśmy takie projekty choćby w obszarze ulicy Teatralnej, gdzie realizowaliśmy jednocześnie termomodernizację obiektów wraz z wymianą źródeł ciepła. Nowe programy unijne pozwalają na realizację takich zadań i w ten sposób podchodzimy do tego tematu, bo z tych programów, o których mówiłem nie będą realizowane tylko same wymiany źródeł ciepła. To jest poprawa efektywności energetycznej budynków, czyli termomodernizacje, a wraz z nimi ekologiczny system ogrzewania.

Pokusi się Pan i powie nam, ile chociaż w przybliżeniu potrzebnych jest pieniędzy tylko na wymianę źródeł ciepła w tych około tysiącu mieszkaniach komunalnych?

Trudno jednoznacznie tą kwotę określić. Oczywiście wymiana samego źródła ciepła jest niewystarczająca, ale chcąc mówić o samych źródłach ciepła, to powiedzmy nie licząc żadnych komplikacji, które w starych budynkach mogą występować itd. to wymiana w jednym mieszkaniu to koszt rzędu ok. 30 tys. zł, więc to jest już 30 mln zł.

Jeżeli weźmiemy pod uwagę te wszystkie inne rzeczy, które chcielibyśmy, albo które są wręcz konieczne do wykonania, czyli szeroko pojęta termomodernizacja, a więc wymiana okien, drzwi, docieplenia itd., to wchodzimy naprawdę w duże setki milionów złotych.

Dziękuję za rozmowę.

Dziękuję.

Polski Raport Smogowy (1)

Burmistrz Nowej Rudy komentuje raport Polskiego Alarmu Smogo...